#تاریخ_کهن و باستانی #تکاب شگفتی هایی دارد که کمتر برای مردم و عاشقان تاریخ این مرز و بوم روشن شده هست بدینصورت که برجسته شدن #تخت_سلیمان ، آثار دیگر را در این منطقه #اسرارآمیز تحت شعاع خود قرارداده است.
یکی از این شگفتیهای این منطقه دژ معروف به ” #ساری_قورخان ” است،که در پایین دست #رودخانه_ساروق و در حاشیه شرقی رودخانه و #روستای_ساری_قورخان ودر ارتفاع تقرببا ششصد متری از دره بصورت پشته ای عظیم سنگی سربرآورده و از همه طرف محفوظ و مجزاست،این دژ عظیم سنگی اسرارهایی بسیاری در خود نهفته دارد.
یحتمل این دژ و یا #غار عظیم سنگی در دوران #غارنشینی مورد استفاده قرار میگرفته است،به علت دسترسی سخت به آن مامن امنی برای پناه بردن به آن بوده است،آثاری که در آن وجود دارد ازجمله #دخمه ها ، #آب_انبارها ،پلکانها و راهروهها وانبارهایی که در دل سنگ کنده شده ، #ظروف_سفالین خطی و لعاب دار ، نشان از سکونت معنا دار ،در طی قرون متمادی را میدهد، با بررسی ها و تحقیق و تفحص از بقایای یک کانال حفر شده در چند کیلومتری این دژ ، در دامنه شرقی #روستای_نخوددره که بر روی تپه سنگی وجود داشته که آب چشمه ای معروف به سنگر را بصورت کاملا مهندسی و دقیق با این مسافت طولانی از طریق لوله های سفالین ( #تنپوشه ) به #دژ_ساری_قورخان هدایت میکرده،نشان از شناسنامه قوی در عین حال کهن ساکنین این دژ را میرساند.
با وجود مطالعه روی همه آثار شکی نیست که #قوم_ماناییها “قبل ازتمدن #مادها که بعد از سرازیر شدن بخشی از #آریایی ها به #ایران شکل گرفت” .
در هزاره اول قبل از میلاد بین هشتصد یا هفتصد میلادی در اینجا ساکن بودند،ماناییها بعنوان ساکنین بومی این منطقه که با #اورارتوییها در شمال #دریاچه_اورمیه همسایه بودند از تمدن آنها هم بی تاثیر نبودند، اقوام #مانایی ها در این منطقه پراکنده بودند و از آثار سفالین که از #کوه_زندان بدست آمده سکونت بخشی از آنها در آنجا هم به اثبات رسیده که با فروکش کردن آب زندان ،آنجا را ترک کرده اند،البته با آثاری که از محوطه عظیم معروف به #تپه_قلایچی #بوکان بدست آمده پایتخت ماناها مشخص شده که همان تپه قلایچی است با آجرهای لعاب دار زرینه که از آنجا پیدا شد همه را شگفت زده کرد،البته وجود #معدن_زره_شوران در بوجود آمدن آجرهای لعابدار زرینه بی تاثیر نیست.
خلاصه دژساری قورخان نیز مربوط به سکونت بخشی از اقوام مانایی ها بوده است.این دژ بصورت پشته عظیم سنگی است برای دسترسی به داخل دژ همه راهها با سنگ و #ساروج بسته شده، محلی ها داستانهای زیادی در مورد آن ذکر میکنند،پیرمردها از #گنجینه های افسانه ای در داخل دژ محصور شده، داستانها و حکایتهای عجیبی میگویند،برای رسیدن به بالای دژ از سوراخ یا دالان عظیمی که در دل سنگ کنده شده باید عبور کرد واز پله های سنگی بالا رفت،وقتی به بالای دژ میرسی آنوقت با انبارها و حوضچه های سنگی مدور ،چهارگوش و تکه های فراوان سفال روبرو میشوی،در ادامه راه و در پشت این صخره عظیم و بلند که روستای ساری قورخان و راههای منتهی به آن در دورنمایی زیبا چشم ها را به آرامی نوازش میدهد،آب انبار یا حمام زیبایی وجود دارد که در دل صفحه سنگ عظیم به شکل مستطیل کنده شده و پله های منظم به آن وصل است،و درادامه راه به حوضچه دیگری میرسیم که دیواره های آن با #سنگ_ساروج احاطه شده و به نظر راه منتهی به داخل دژ از اینطرف هم با ملات سنگ و ساروج بسته شده،درداخل یکی از دخمه های جلو دژ که در ارتفاع چهار متری قرار دارد در کف اتاق تقریبا چهل یاکمی بیشتر یاکمتر نقطه ها به شکل مربع کنده شده ودر عرض آن ستونی به عقربی وصل است،در بازخوانی این کنده کاری یا #کتیبه ، گفته شد اشاره به مجموعه قبرهایی است که در پایین دژ در طرف غربی وجوددارد که همه آنها توسط سارقین آثار باستانی بطور کامل تخریب شده،هرچند #سارقین آثار #فرهنگی و #باستانی بارها سعی کرده اند به داخل دژ دست پیداکنند ولی به علت خطرات و پیچیده گی آن تا به حال موفق نشده اند،البته دخمه های جلوی دژ در ارتفاع زیادی قرار دارد که دسترسی به این مجموعه کارهر کسی نیست ،البته مراقبتها و نظارت دائمی #اداره_میراث_فرهنگی_تکاب هم در این مورد بی تاثیر نبوده است .
ناگفته نماند این دژ درقرون متمادی حوادث گوناگونی را تجربه کرده که پرداختن به آن از حوصله این بحث خارج است اما آنچه مهم است اینکه این دژ هم مثل #دریاچه_تخت_سلیمان اسرار زیادی در خود نهفته دارد.
دیدن این دژ را برای علاقه مندان آثار باستانی توصیه میکنم ،سوزناک است که تکاب سرشار از این آثار ومجموعه های بینظیر و شگفت انگیز است که متاسفانه در نبود متولیان دلسوز و متعهد در این زمینه ، ناشناخته باقی مانده اند.